یلدا (شب یلدا) بانویی با گیسوان بلند مشکی که هر ساله آخر پاییز میهمان خانه های مان می‌شود. یلدای سرخ‌پوش پاییز را با تمام خاطرات زیبایش به دست عروس سپید زمستان می‌دهد.
ایرانیان دورهم جمع می‌شوند و یلدای سرخ‌پوش عاشق را با دعای خیر بدرقه می‌کنند.
شب یلدا نماد تاریکی و اهریمن را در کنار هم جشن می‌گیریم تا سپیدی و نیکی روز بعد را در کنار هم باشیم.
پیشینه
شب یلدا در ایران از جشن‌های باستانی و سنت‌های دیرینه است.
شب یلدا طولانی‌ترین شب سال در نیمکره شمالی است. این شب از ۳۰ آذر، بعد از غروب خورشید آغاز شده و تا ۱ دی یعنی اولین روز زمستان ادامه دارد.
از این شب به بعد روزها بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شوند.
در متون به‌جامانده از ایرانیان کهن درباره شب یلدا چنین نوشته‌اند:
در این شب مهر، میترا به جهان بازمی‌گردد؛ او که از ایزدان باستانی هند و ایرانی است ساعات روز را طولانی کرده و درنتیجه برتری خورشید پدیدار می‌شود.
لازم به ذکر است جشن شب چله (یلدا)، همچون بسیاری از آیین‌های ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد.
آغاز بازگشت خورشید به‌سوی شمال‌شرقی و افزایش طول روز، در اندیشه و باورهای مردم باستان به‌عنوان زمان زایش یا تولد دوباره خورشید برشمرده و آن را گرامی و فرخنده می‌داشتند.
شب یلدا، جشنی شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولدشده، بوده است.
جشنی که از لازمه‌های آن، حضور کهن‌سالان و بزرگان خانواده، به نماد کهن‌سالی خورشید در پایان پاییز است.
آداب‌ورسوم
در جشن‌های شب یلدا در سراسر ایران آداب‌ورسوم‌های مختلفی وجود دارد. گرچه بسیاری از آن‌ها در قالب کلی مشترکات زیادی دارند.
در این شب معمولاً خانواده ، دوستان و بستگان دورهم جمع می‌شوند و با خوردن خوراکی‌های مخصوص این شب آن را زنده نگه می‌دارند.
رسم است که در این شب بزرگ‌ترها اشعار مختلفی را برای میهمانان بخوانند.
نقش کرسی را در ایران شاید بتوان به‌عنوان میز مخصوص گردهمایی‌های زمستانه دانست.
در قدیم بزرگ‌ترهای فامیل دور کرسی از داستان‌های کهن سخن می‌گفتند و جوان‌ها و کودکان را این‌گونه سرگرم می‌کردند.
این مقاله را مطالعه کنید
راهکارهای زیادی برای سورپرایز عاشقانه از راه دور وجود دارد! فقط باید ذوق و فکر را باهم به کار بیندازید و از امکانات موجود نهایت بهره را ببرید.
موسیقی از گذشته نقشی پررنگ در محافل ایرانی داشته است، شب یلدا نیز از این قاعده مستثنا نیست.
در بسیاری از شهرهای ایران امروزه نیز نوازنده های دوره‌گرد از سر شب، ورود خجسته یلدا را نوید می‌دهند.
جالب است بدانید در قدیم رسم بوده که حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، پیش‌گویی می‌کردند.
غذاهای شب یلدا
غذا نقش مهمی در جشن‌های ایرانی دارد. در اکثر نقاط ایران در شب یلدا دورهم جمع می‌شوند و شام می‌خورند و از یک شام خوب لذت می‌برند.
غذای اصلی برای شب یلدا، فسنجان است، که از مرغ، گردو و انار تهیه می‌شود که غذای برجسته این شب است.
البته هر شهر در ایران سنت غذایی مخصوص خود را در این شب دارد.
مثلاً در گیلان که شهر شمالی ایران است در شب یلدا سبزی‌پلو با ماهی سفید یا ماهی‌دودی سرو می‌شود.
در شیراز هویج‌پلو به همراه مرغ سرخ‌کرده با زعفران و آب‌لیمو یا کلم‌پلو را تهیه می‌کنند.
انار پلو یا خاگینه خرما در قزوین، خشیل در تبریز، و خورشت ناردون در مازندران برخی از انواع غذاهای اقوام مختلف ایرانی است که در طولانی‌ترین شب سال می‌پزند.
آجیل شب یلدا
آجیل یکی دیگر از تنقلات ویژه شب یلداست که آن را به‌صورت شیرین با کشمش و توت خشک می‌خورند.
خوردن آجیل و میوه‌های خشک به عقیده ایرانیان سبب رونق آن‌ها می‌شود.
آجیل‌ها و مغزهای متنوع از هر نوع و شکلش در شب یلدا طرفداران بسیاری دارد.
میوه‌های قرمزرنگ
در شب یلدا بیشتر میوه‌های قرمزرنگی مانند هندوانه و انار را می‌خورند.
ایرانیان در داستان‌های قدیمی بر این باورند که میوه‌های قرمز و رنگ قرمز نمادی از رنگ سحر و جادوی زندگی است.
گرچه میوه ها را از هر رنگ و نوعی که باشد روی میز به زیبایی می‌آرایند و پادشاه آن ها انار را در رأس آن قرار می‌دهند.
انار به‌عنوان سمبل تولد یادشده و دلیل شادمانی از زندگی است.
هندوانه نیز به‌عنوان نمادی کروی که برونش سبز و درونش قرمز است و سمبل خورشید ، به‌عنوان مهم‌ترین میوه بر سر سفره شب یلدا قرار می‌گیرد.
معمولاً رسم است که بانوان میزبان تمام هنر و کدبانویی خود را روی این سفره هزار رنگ خوشمزه به میهمانان خود عرضه دارند.
آرزوهای نیک
در شب یلدا بزرگ‌ترین عضو خانواده آرزوی خیر و نیک برای تمام اعضای خانواده می‌کند.
از خداوند به‌پاس تمام نعماتی که به آن‌ها ارزانی داشته سپاسگزاری می‌کند.
سپس برای موفقیت همه از خداوند یاری می‌خواهد و بقیه اعضای خانواده با آمین گفتن او را همراهی می‌کنند.
بعدازآن مسن‌ترین فرد خانواده هندوانه را که سمبل حذف بیماری و درد از خانواده نیز هست را بین اعضای خانواده تقسیم می‌کند و به هرکدام از آن‌ها بخشی از هندوانه را می‌دهد.
تفأل
از دیگر رسوم زیبای ایرانی در شب یلدا تفأل به حافظ است.
هر کس در شب یلدا آرزویی می‌کند و با چشمانی بسته از خواجه شیراز می‌خواهد که جواب آن را بدهد.
سپس برگی از دیوان حافظ را می‌گشاید و از بزرگ‌تر خانواده می‌خواهد که آن را تفسیر کند.
فال گرفتن در شب یلدا علاوه بر سرگرمی، آشنایی با شعر و ادب پارسی را نیز با خود به همراه دارد.
هدایا در شب یلدا
هدیه دادن از سنت‌های پسندیده شب یلدا، که بیشتر مختص زوج‌های جوان است.
رسم است که خانواده داماد هدایای ویژه را برای عروس تهیه کنند و به همراه سبدی از میوه و خوراکی‌های تزیین‌شده به خانه عروس ببرند.
هر دو خانواده این پیوند را محترم شمرده و در کنار هم سیاهی شب را به سپیدی روز بعد با آرزوی خوشبختی آن‌ها سر می‌کنند.
بهار مهرایین
دنیای کلمات دنیای من است. سفر به ناشناخته ها با کلمات و داستان ها از طریق کتابها و قصه ها، جادویی دیرینه دارند. منِ محسور این سحر، الفتی دیرینه با کاغذ و قلم دارم.